سیستم بارکد خوان چیست و چگونه کار میکند؟
این روزها استفاده از سیستم بارکد و بارکدخوان بسیار گسترش یافته است. خرید از فروشگاهها، کرایه ماشین، شرکت در رویدادهای مختلف، انبارداری و انبارگردانی و حتی پرداخت اقلام دارویی و پزشکی با وجود سیستم بارکد خوان راحتتر و سریعتر انجام میگیرند. بارکدهایی که روی کالاهای مختلف میبینید فقط چند خط و فاصله یا نقطه نیستند، بلکه حجم زیادی از اطلاعات را در خود ذخیره کردهاند. سیستم بارکد خوان به کسب و کارهای گوناگون کمک میکند تا ضمن ردگیری محصولات و خدمات خود، بهرهوری و کارایی خود را افزایش دهند. در ادامه این مطلب با سیستم بارکد خوان، اهمیت و نحوه عملکرد آن بیشتر آشنا میشویم.
بارکد چیست؟از بارکد برای رمزگذاری کردن اطلاعات و خواندن این اطلاعات توسط دستگاه بارکدخوان استفاده میشود. موارد استفاده بارکد شامل ردگیری کالاها، قیمت گذاری، سیستم انبارداری کالاها و موارد بسیار دیگر میباشد. اطلاعات مربوط به هر کالا در یک سیستم نرم افزاری رایانهای ثبت و ذخیره میشود و با استفاده از سیستم بارکد به هم وصل و مدیریت میگردد. اولین بار در سال 1974 بود که بارکد روی بستههای آدامس شرکت ریگلی ظاهر شد. سادگی و ظرافت بارکدها انقلاب بزرگی در سیستم مدیریت انبار، کنترل موجودی و فروشگاههای خرده فروشی ایجاد کرد. به همین دلیل امروزه، تقریبا روی هر کالایی که در فروشگاهها فروخته و در انبارها انبار میشود میتوان بارکدها را دید. استفاده از سیستم بار کد گذاری یا بار کدینگ نقش اساسی در کاهش خطاهای انسانی داشته و در سرتاسر جهان به شرکتها و تولیدکنندگان اجازه میدهد تا در کل فرآیند زنجیره تامین کالاهای خود را ردگیری و کنترل کنند. به طور کلی، بارکدها به دو دسته اصلی تقسیم میشوند: 1) بارکدهای خطی یا یک بعدی(1D) 2) بارکدهای دو بعدی (2D). اطلاعات ذخیره شده در بارکد بسته به نیاز کاربر و ملزومات سیستم میتواند ساده و یا پیچیده باشد. شناخته شدهترین بارکدها، بارکد UPC (کد جهانی محصول) است که از دو قسمت بارکد و شماره 12 رقمی UPC تشکیل شده است. شش شماره اول بارکد، شماره شناسایی سازنده است. پنج رقم بعدی نشان دهنده شماره فقره کالا است. آخرین عدد رقم چک نامیده میشود که به اسکنر یا همان بارکدخوان امکان میدهد که تشخیص دهد آیا بارکد به درستی اسکن شده است یا خیر. حجم ذخیره اطلاعات در بارکدهای دو بعدی بسیار بیشتر از بارکدهای خطی است. از شناخته شدهترین بارکدهای دو بعدی میتوان به QR کدها (QR Codes) اشاره کرد. برچسبهای بارکد ابزاری مفید و کاربردی برای ردگیری داراییها و موجودی کالا در تمامی سازمانها و کسب و کارها و کل زنجیره تامین محسوب میشوند. بارکدها انواع و اقسام گوناگونی دارند. اما آیا میدانید کدام بارکد مناسب چه کاری است؟ از طرف دیگر، در برخی صنایع استانداردهایی وجود دارد که هدف آن تنظیم برچسب گذاری داراییها و کنترل موجودی فیزیکی به منظور ایجاد رویهای جهانی برای قوام و انسجام آن صنعت است؛ وجود این استانداردها انتقال داراییها و دادهها به سازمانهای دیگر را آسانتر میکند. سر در آوردن از این بارکدها و اطلاعاتی که در خود جای میدهند کار سادهای نیست. بارکد که با عناوین رمزینه و رمزمیله نیز شناخته میشود نوعی نمایش تصویری اطلاعات به صورت میلههای مشکی و فضای خالی سفید است که روی سطح اجناس به صورت چاپ شده قرار میگیرد و توسط ابزار و دستگاههای مخصوص با نام بارکد خوان قابل خواندن است. بارکدخوان نیز به واسطه نرم افزارهای ویژه این اطلاعات را استخراج کرده و در اختیار کاربر قرار میدهد. بارکدها کمک میکنند تا اجناس و محصولات به سرعت شناسایی شوند و کلیه اطلاعات مربوط به محصول در دسترس قرار بگیرند. از بارکد به طور گسترده در خرده فروشیها و فروشگاههای کوچک و بزرگ به عنوان بخشی از فرآیند فروش، در انبارها برای ردگیری و مدیریت موجودی کالا و در فاکتورها برای کمک به انجام امور حسابداری و مالی استفاده میشود. اما کاربرد بارکدها به همین موارد ختم نمیشود. انواع مختلف بارکد مصارف مختلفی دارند.
بار کدها اشکال و گونههای بسیار متنوعی دارند. با این حال، تمامی بارکدها را میتوان در 3 دسته اصلی جای داد:
1) بارکدهای فقط عددی
2) بارکدهای عددی-الفبایی
3) بارکدهای دو بعدی
همان طور که از نام آن پیداست، بارکدهای فقط عددی، بارکدهایی هستند که از اعداد و ارقام تشکیل میشوند.
بارکدهای عددی-الفبایی ترکیبی از اعداد و حروف الفبا هستند. این دو نوع بارکد را با عنوان بارکدهای یک بعدی یا 1D نیز میشناسند.
بارکدهای دو بعدی یا 2D به شکل مربع یا مستطیل هستند و شامل نقطههای کوچک فراوانی هستند که طبق الگویی خاص و منحصر به فرد مرتب و چیده شدهاند.
مزیت اصلی بارکدهای 2D این است که میتوانند در فضایی بسیار کوچک حجم اطلاعات زیادی را نگه دارند و با اینکه در ابعاد خیلی کوچک روی سطح محصولات قابل چاپ و یا حک هستند باز هم خوانایی خود را حفظ میکنند. بارکدهای دو بعدی در صنایع مختلف، از تولیدات و لجستیک گرفته تا انبارداری و حوزه سلامت و بهداشت قابل استفاده هستند. یکی از متداولترین انواع بارکدهای دو بعدی کیوآر کد (QR code) است.
با وجود انواع متعدد بارکد خوان، اسکنر و چاپگر بارکد در بازار، عملا صدها نوع بارکد با تنظیمات مختلف در دسترس هستند. این بارکدها را میتوان برای نیازها و روالهای کاری مختلف سفارشیسازی کرد و در صنایع گوناگون در سراسر جهان مورد استفاده قرار داد. با این حال، از آنجاییکه بیشتر بارکدها برای انتقال و جابهجایی اقلام مختلف از یک مکان به مکانی دیگر، بین سازمانها و سیستمهای مختلف کاربرد دارند، استانداردهای خاص و مهمی برای آنها تعریف شده است. امروزه بیش از 30 نوع قالب اصلی برای بارکدهای مختلف وجود دارد و هر کدام بنابر ویژگیهای خاص خود میتوانند مزایای مختلفی برای کاربردهای گوناگون فراهم کنند. با یک مقایسه ساده بین قالب و فرمت بارکدها میتوان ویژگیها و در نتیجه کاربردهای هر کدام را شناسایی کرد. برای مثال، قالب پست نت (Postnet) که توسط خدمات پستی ایالات متحده استفاده میشود، یک قالب خطی کاملا متمایز دارد که از خطوط کوتاه و بلند تشکیل شده است و به راحتی قابل شناسایی است. یا مثلا بارکدهای دو بعدی، چون به جای خطوط از نقاط مربع شکل تشکیل شدهاند، تشخیص آنها بسیار راحت است. اما از طرف دیگر، چون قالبهای بارکد خطی زیاد هستند، تشخیص بارکد عددی از بارکد عددی-الفبایی میتواند سخت باشد. در برخی از قالبها، اعداد یا حروف زیر خطوط بارکد چاپ نمیشوند و این موضوع تشخیص قالب بارکد را سختتر هم میکند.
با اینکه هیچ استاندارد واحدی برای قالب و فرمت بارکدها تعریف نشده است، اما ویژگیهای خاصی وجود دارند که نحوه طراحی و ساخت بارکد را مشخص میکنند. برچسب بارکد میتواند از لحاظ اندازه، ظرفیت، شکل خطوط، و نیاز یا عدم نیاز به چک سام Chechsum) یک مقدار دیجیتالی است و وظیفه آن محافظت از یک فایل در برابر تغییر و تضمین صحت اطلاعات آن است) متفاوت باشد. اندازه برچسب بارکد معمولا به تجهیزات پایش و خوانش بارکد و کاربردهای در نظر گرفته شده برای آن بستگی دارد. در برخی موارد، حتی سو و جهت چسباندن برچسب بارکد مهم است زیرا روی کارکرد درست دستگاههای بارکدخوان یا سایر تجهیزات لازم تاثیر میگذارد.
ظرفیت یک بارکد، یا به عبارتی تعداد ترکیب کاراکترهای ممکن، به تراکم بارکد و مجموع کاراکترهایی که پشتیبانی میکند بستگی دارد. یکی از معیارهای اندازهگیری تراکم بارکد به بعد مجهول (x-dimention) معروف است. برای بارکدهای خطی، این معیار به عرض باریکترین نوار یا میله بارکد اشاره دارد و در مورد بارکدهای دو بعدی، منظور از بعد مجهول اندازه هر مربع است. چک سام بخش استاندارد شده برخی از بارکدها است که صحت و سقم اطلاعات اسکن شده را تایید میکند. در بارکدهای خطی، عددی که در گوشه سمت راست بارکد قرار دارد چک سام است که بارکدخوان یا اسکنر بارکد محاسبات خاصی روی این عدد انجام میدهد و نتایج این محاسبات را با عدد قبلی مقایسه میکند. اگر مقدار حاصل صحیح باشد، بارکد خوان با یک بوق صحت اطلاعات را تایید میکند. آشنایی با شباهتها و تفاوتهای بین بارکدها به شما کمک میکند تا قالب بارکد مناسب را برای برآورده کردن نیازهای خود انتخاب کنید
بارکدهای فقط عددی، بارکدهای یک بعدی یا 1D هستند که برای رمزگذاری فقط از اعداد استفاده میکنند. این بارکدها، دادهها را به صورت خطوط موازی در عرضهای متفاوت و در فواصل مختلف نمایش میدهند. برخی از رایجترین و شناخته شدهترین انواع بارکد، مثل بارکدهای UPC و EAN جزو بارکدهای فقط عددی هستند. ویژگیهای این نوع بارکدها از این قرار است: بارکدهای UPC یکی از پر کاربردترین نمادهای بارکد که مصرف کنندگان و خرده فروشان در سرتاسر جهان از آن استفاده میکنند بارکدهایی هستند که از کد UPC) کد محصول جهانی) ساخته میشوند. کدهای یو پی سی 12 رقمی (UPC-A) شامل اطلاعات پایه درباره هویت تولیدکننده و شماره شناسایی محصول میشوند. با استفاده از سرویسهایی مثل دیتابیس UPC و GTIN میتوان اطلاعات بیشتری از بارکدهایUPC استخراج کرد. جای قرارگیری هر رقم، به نوع اطلاعاتی که آن رقم در بردارد اشاره میکند. برای مثال، 6 تا 10 رقم اول کد UPC مشخصات شرکت سازنده محصول را دربر دارد و روی کلیه محصولات یک شرکت به طور یکسان وجود دارد. 2 الی 5 رقم بعدی مشخصات محصول را شامل میشود. البته قبل از مشخصات محصول باید مشخصات سازنده را شناسایی کرد. برای شناسایی محصول و اطمینان از صحت بارکد میتوان با شرکت سازنده آن تماس گرفت و یا به صورت آنلاین دیتابیس UPC را جستجو کرد. این فرایند استاندارد شده این امکان را فراهم میکند که حتی کدهای UPC که از یک شرکت خاص و معتبر سرچشمه نگرفته اند رمزگشایی شوند. کدهای UPC انواع دیگری نیز دارند، مثلا UPC-E که فقط شامل 6 رقم است. شرکتهایی که میخواهند بارکد مخصوص خود را تولید کنند باید از سایت GS1 تاییدیه بگیرند. لینک دسترسی به GS1 و سایر نهادهای استاندارد گذار بینالمللی در انتهای همین مطلب آمده است.
کدهای EAN شبیه کدهای UPC هستند و برای شناسایی محصولاتی که به دست مصرف کننده میرسند کاربرد دارند. کدهای EAN برای اسکن در نقطه فروش (POS) طراحی شدهاند. جالب اینجا است که با اینکه بیشتر خرده فروشیها از اسکنر بارکدهای UPC استفاده میکنند، اسکنرها کدهای UPC را به قالب EAN 13 تبدیل میکنند. بارکدهای EAN نیز انواع مختلفی دارند، مثل EAN-13، EAN-8، JAN-13، ISBN و ISSN. کدهای 2 از 5 صنعتی این نوع بارکدها چندان رایج نیستند. کدهای 2 از 5 صنعتی شامل 2 میله ضخیم و 3 میله نازک هستند که فاصله بین میلهها عرض ثابتی دارد. از آنجایی که تراکم کدهای 2 از 5 صنعتی کم است استفاده از آن محدود است. با این حال، در برخی از انبارها همچنان از آن استفاده میشود. 2 از 5 رج بندی شده این نوع بارکدها نمونه جدیدتر و کمی پیچیدهتر کدهای 2 از 5 صنعتی هستند. قالب بارکدهای 2 از 5 رج بندی شده همانند نمونه قبلی است، با این تفاوت که فاصله بین میلهها ثابت نیست. بنابراین، هم از میلهها و هم از عرض فضاهای خالی برای رمزگذاری اطلاعات استفاده میشود. کاراکترهایی که در موقعیت زوج قرار دارند در قالب میله، و کاراکترهایی که در موقعیت فرد قرار دارند در قالب فضای خالی رمزگذاری میشوند. 2 از 5 استاندارد این نوع بارکدها نمونه قدیمیتر بارکدهای 2 از 5 رج بندی شده هستند ولی همانند 2 از 5 صنعتی، فضای خالی بین میلهها ثابت است. از این بارکدها زمانی در بلیت هواپیما، مرتب سازی انبار و عکس برداری در خط پایان برخی از مسابقات ورزشی استفاده میشد و امروزه تقریبا منسوخ شده است. کدهای پست نت کدهای پست نت یا تکنیک رمزگذاری عددی پستی توسط خدمات پستی ایالات متحده استفاده میشوند. با رمزگذاری کدهای پستی، پیدا کردن آدرس آسانتر و بروز خطا کمتر میشود. طول کدهای پست نت میتواند از 32 تا 62 میله متغیر باشند. همچنین ارتفاع میلهها میتواند متفاوت باشد. کد 11 بارکد 11 در سال 1977 توسعه یافت و برای برچسب گذاری تجهیزات در صنعت مخابرات و ارتباط از راه دور مورد استفاده قرار میگیرد. تراکم پایین نمادها، کدگذاری 0 تا 9 و امنیت پایین جزو خصوصیات منفی بارکد 11 هستند. همچنین، کیفیت پایین چاپ میتواند باعث به هم ریختن میلهها شود اما اعتبار و صحت اطلاعات آنها را حفظ کند. بارکد 11 را با عنوان USD-8 نیز میشناسند.
• کد پلسی از کد پلسی (Plessey code) معمولا برای نشانهگذاری قفسههای خواروبار فروشیها، خرده فروشیها و کتابخانهها استفاده میشود. منشا این بارکدها در اروپا بود و بعد از آن نمونههای دیگری مثل بارکد MSI، Anker و Telxon تولید شدند. با اینکه کدهای پلسی در گروه بارکدهای فقط عددی قرار میگیرند، ما آنها در زمره بارکدهای عددی-الفبایی نیز قرار دادیم چرا که این بارکدها قابلیت رمزگذاری ارقام 0 تا 9 و حروف A تا F را دارند. • کد 39 بارکدهای کد 39 اساسا در صنایع خودروسازی و صنایع دفاعی کاربرد دارند و به کد 3 از 9 نیز معروف هستند. کد 39 اولین نوع بارکد عددی-الفبایی بود و مصارف و کاربردهای آن به مواردی غیر از خرده فروشی معطوف میشود. کد 39 از لحاظ طول بارکد دارای نمونههای متفاوتی است اما نسخه استاندارد آن عمل رمزگذاری را با 43 کاراکتر شامل حروف A تا Z، اعداد 0 تا 9، فضای خالی، و کاراکترهای خاص : – % $ . / + انجام میدهد. از بارکد 39 در بجهای کارت شناسایی، کالاهای موجود در انبار و مصارف صنعتی مختلف استفاده میشود. • کد 128 در مقایسه با کد 39، کد 128 برای مصارف امروزیتر مورد استفاده قرار میگیرد، چرا که تراکم و کاراکترهای بیشتری را پوشش میدهد. کاراکترهای کد 128 ارقام 0 تا 9، حروف A تا Z (کوچک و بزرگ)، تمامی نمادهای استاندارد ASCII، و کدهای کنترل را شامل میشود. این کدها به سه زیر مجموعه A ، B و C تقسیم میشوند. اولین رقم از بخش A نشانگر این است که کدام زیر مجموعه مورد استفاده قرار خواهد گرفت. همچنین کاراکترهای کنترلی موجود در وسط بارکد برای ارجاع دادن به زیر مجموعههای مختلف هستند. • کد 93 نسخه فشردهتر کد 39، کد 93 است و تفاوت اصلی این دو این است که بارکد 93 از 9 عنصر برای هر کاراکتر استفاده میکند ولی در بارکد 39 از 15 کاراکتر استفاده میشود. همچنین کد 93 نسخه کامل کدهای ASCII را پوشش میدهد و طول بارکدهای آن میتواند متفاوت باشد. با این حال، برای هر بارکد دو چک سام مجزا موردنیاز است. کد 93 را با عنوان USS-93 نیز میشناسند.
بارکدهای دو بعدی یا 2D تصاویر گرافیکی هستند که اطلاعات را در صفحات عمودی و افقی ذخیره میکنند. طراحی بارکدهای دو بعدی آنها را قادر میسازد تا 7089 کاراکتر را رمزگذاری کنند – بسیار بیشتر از آنچه بارکدهای یک بعدی قادر به رمزگذاری آن هستند. بارکدهای دو بعدی میتوانند اطلاعات بیشتری را در یک کد واحد ذخیره کنند که نتیجه این امر کاهش خطا در رمزگشایی کدها خواهد بود. معمولا از بارکدهای دو بعدی در ارتباط با گوشیهای هوشمند استفاده میشود. کاربر به راحتی میتواند با نصب یک برنامه بارکد خوان روی گوشی، با دوربین گوشی تصویر بارکد را اسکن کند. همچنین، اطلاعات بارکد را با پیامک و سایر پیامرسانها به دیگران انتقال دهد. ضمنا، از آنجایی که کدهای 2D به راحتی رمزگشایی میشوند، امنیت بیشتری دارند. بارکدهای دو بعدی نیز انواع مختلفی دارند: کیوآر کدها کدهای کیو آر یا QR codes که مخفف کدهای پاسخ سریع هستند متداولترین و شناختهشدهترین بارکدهای دوبعدی محسوب میشوند. کیوآر کد اولین بار در سال 1994 توسط Denso که یکی از شرکتهای زیرمجموعه تویوتا است توسعه یافت. QR کد قادر به رمزگذاری بیش از 2509 کاراکتر عددی یا 1520 کاراکتر الفبایی است. در خود بارکـد، 3 سطح خطایابی تعبیه شده است. کیو آر کدها را میتوانید روی هر چیزی، از بسته بندی محصولات گرفته تا پوسترهای تبلیغاتی، و حتی موزهها و کتابهای کتابخانهها بیابید. ماتریس داده بارکدهای ماتریس داده یا دیتا ماتریس (Data Matrix) قادر هستند 3116 کاراکتر از کدهایASCII 256 بایتی را رمزگذاری کنند. بارکدهای دیتا ماتریس تراکم بالایی دارند. این بارکدها یک شبکه مربع شکل هستند که لبههای نمادهای آن با الگوی یابنده پیکربندی شدهاند. این الگوهای یابنده بارکد خوانها یا اسکنرها را قادر می سازد تا بارکد را شناسایی کرده و بدون توجه به جهت کدها، بارکد را بخوانند. همانند سایر بارکدهای دو بعدی، بارکدهای دیتا ماتریس نیز مجهز به امکان خطایابی و اصلاح خطا هستند؛ امکانی که باعث میشود حتی اگر بارکد به صورت فیزیکی آسیب دیده باشد بازهم دادههای آن به صورت کامل و صحیح استخراج شود. بارکدهای ماتریس داده در اروپا و آمریکا برای علامت گذاری مستقیم قطعات و علامت گذاری لیزری استفاده میشوند و در صنایع هوا فضا، خودروسازی و الکترونیک کاربرد دارند. همچنین، در امور لجستیک، مدیریت اسناد، خدمات پستی و حوزه سلامت و بهداشت از بارکدهای دیتا ماتریس استفاده میشود. PDF417 بارکدهای PDF417 کاربردهای فراوانی از جمله در حمل و نقل، کارتهای شناسایی و مدیریت موجودی انبار دارند. عبارت PDF مخفف Portable Data File و به معنی فایل داده قابل حمل و نقل است. PDF417 نیز مجهز به خطایاب است تا خوانایی راحتتری داشته باشد. این بارکدها میتوانند صد تا دویست کاراکتر برای هر نماد، یا بیش از یک کیلوبایت داده را برای هر برچسب رمزگذاری کنند. ترکیب بارکدهای PDF417 کمی با سایر بارکدهای 2D فرق دارد. بارکدهای PDF417 را میتوان به عنوان مجموعهای از بارکدهای خطی که روی هم چیده شدهاند توصیف کرد. برای همین گاهی با عنوان «نماد خطی انباشته شده» نیز خوانده میشوند. ازتک (Aztec) به طور کلی از کدهای ازتک در صنعت حمل و نقل و مصارفی چون بلیت و کارت پرواز هواپیما استفاده میشود. در مقایسه با QR کدها، کدهای ازتک فضای کمتری اشغال میکنند و میتوانند اطلاعات بیشتری ذخیره کنند. اما به دلیل اینکه نرم افزارهای خوانش این بارکدها چندان در دسترس نیستند، استفاده از آنها بسیار محدودتر است. بارکدهای دوبعدی دیگری نیز وجود دارند، اما استفاده از آنها چندان متداول نیست. از جمله این بارکدها میتوان به MaxiCoda، Code 49، Code 16k، Codablock و…. اشاره کرد.
وجود انواع مختلف بارکد و کاربردهای متنوع آنها باعث شده تا سازمانها و شرکتهای مختلف در سرتاسر جهان به طور مداوم در حال تولید بارکد باشند. اما همچنان که کالاها در طول زنجیره تامین جابجا میشوند و محصولات و قطعات از یک شرکت به شرکت دیگر منتقل میشوند، انسجام و یکپارچگی در امر انتقال سریع و صحیح اطلاعات لازم و ضروری است. وجود استانداردها برای تضمین همین هدف است؛ استانداردهایی که گاهی از سوی قانونگذاران اصناف و صنایع و گاهی نیز بوسیله نهادهای استانداردگذاری تعیین و تعریف میشوند. استانداردهای مبتنی بر فناوری مشخصاتی را طرح بندی میکنند که نحوه انجام کارها را معین میکنند و استانداردهای کاربردی نحوه استفاده از فناوری (نه نحوه انجام کار) را تعریف میکنند. مهمترین نهادها و تعیین کنندگان استانداردهای جهانی از این قرار هستند: AIM Global (Association for Automatic Identification and Mobility) American National Standards Institute (ANSI) Automotive Industry Action Group (AIAG) Defense Logistics Agency The Environmental Protection Agency (EPA) The Federal Highway Administration (FHWA) Financial Accounting Standards Board (FASB) Government Accounting Standards Board (GASB)https://www.gasb.org/ GS1 Health Industry Business Communications Council (HIBCC) International Organization for Standardization (ISO) International Warehouse Logistics Association (IWLA) Japan Auto Parts Industries Association (JAPIA) Japan Automobile Manufacturers Association (JAMA) Material Handling Industry of America (MHI) National Property Management Association (NPMA)
بارکدخوان یا اسکنر بارکد ابزاری است که قابلیت خواندن دادهها از روی بارکدهای چاپ شده را دارد. بارکد خوان باید به یک سیستم رایانه ای متصل باشد و اطلاعات اخذ شده را روی رایانه ذخیره کند. برای اینکه دادهها و اطلاعات بارکد به درستی پردازش شود نیاز به نصب نرم افزارهای کامپیوتری دارید. این دستگاه یک اشعه مادون قرمز از خود ساطع میکند. این نور به طور مداوم در حال جستجوی بارکدی برای خواندن است. برخی از بارکد خوانهای صنعتی چنان قدرتمند هستند که میتوانند خطوط بارکد را از فاصله چند ده متری نیز بخوانند و پردازش کنند.
بعد از نصب و راه اندازی اولیه، استفاده از بارکدخوان بسیار ساده است. ابتدا بارکدخوان را چک کنید تا نور قرمز رنگ فعال باشد. بعد بارکدخوان را طوری روی بارکد نگه دارید که نور قرمز در وسط بارکد چاپ شده قرار بگیرد. کمی صبر کنید تا بارکدخوان داده ها را اسکن کند. ممکن است مجبور شوید بارکدخوان را کمی به بالا و پایین حرکت دهید تا دستگاه بتواند اطلاعات را بخواند. وقتی دستگاه اطلاعات را بخواند، با یک بوق اپراتور را مطلع میکند.
هر محصولی که در بازار فروخته میشود به بارکد نیاز دارد، به خصوص محصولاتی که خود شما آن را تولید میکنید. اگر محصولات با “برچسب خصوصی” را میفروشید، به یک شماره بارکد منحصر به فرد نیاز دارید. بارکد محصولی که در فروشگاه خود میفروشید با بارکد فروش آنلاین آن محصول یکی است. البته به یاد داشته باشید که انواع مختلف یک محصول (رنگ بندی، اندازه و بسته بندی متفاوت) باید کدهای منحصربه فرد خود را داشته باشند. در بازار جهانی امروز، اکثر خرده فروشان، عمده فروشان و بازارهای آنلاین، صرف نظر از اینکه چه کسی آن را می فروشد، نیاز دارند که یک شناسه منحصر به فرد به هر محصول اختصاص دهند. برای فروشندگان آنلاین، بارکدهای UPC پیوند ناگسستنی بین لیستهای آنلاین و محصولات فیزیکی ایجاد میکنند. این بارکدها دقت در فرآیند مدیریت موجودی را حفظ میکنند. همچنین، با این روش بازارها آنچه را که فروخته میشود و اینکه چه کسی آن را میفروشد، ردیابی میکنند. مسئله این است که اطلاعات بارکدها را فقط با دستگاههای بارکدخوان میتوان خواند و اسکن کرد.
بارکد خوان یا اسکنر بارکد دستگاهی است که اطلاعات ذخیره شده در بارکدها را میخواند و در سیستم نرم افزاری ثبت و ذخیره میکند. معمولا، بارکد خوانها از سه قسمت تشکیل میشوند: سیستم نورافشانی، حسگر و رمزگشا. به طور کلی، دستگاه بارکد خوان با تاباندن نور قرمز به عناصر سیاه و سفید موجود در بارکد آن را اسکن کرده و اطلاعات داخل آن را به متن تبدیل میکند. حسگر یا دیود حساس به نوری که در دستگاه بارکد خوان وجود دارد بازتابهایی که از تابش نور قرمز به بارکد ایجاد میشود شناسایی میکند و یک سیگنال آنالوگ به بخش رمزگشای دستگاه ارسال میکند. بخش رمزگشا سیگنال را تفسیر کرده و با کمک رقم چک، صحت و سقم بارکد را تایید نموده و اطلاعات استخراج شده را به متن تبدیل میکند. سپس این متن به سیستم نرم افزار رایانهای که دیتابیس سازنده بارکد در آن ثبت و ذخیره شده ارسال میشود.
سیستم بارکد شبکهای متشکل از نرم افزار و سخت افزار است که عمدتا از رایانههای همراه، چاپگرها، اسکنرها، زیرساختهای لازم و نرم افزارهای پشتیبانی تشکیل شده است. از سیستم بارکد برای جمعآوری خودکار دادهها استفاده میشود، جایی که ثبت دستی اطلاعات نه مقرون به صرفه است و نه سریع و با دقت انجام میشود. سیستم بارکد توسط شرکتهای خاصی ارائه میشوند و استانداردهای خاص خود را دارند. بارکدها و اسکنرهای بارکد انواع و اقسام گوناگونی دارند و هر کدام قابلیتهای خاص خود را دارا میباشند. به همین دلیل قبل از اینکه به فکر استفاده از سیستم بارکد خوان بیافتید بهتر است با ویژگیهای هر کدام آشنا شوید. در ادامه درباره انواع بارکدخوانها و نحوه عملکرد آنها بیشتر صحبت میکنیم.
بارکد خوان ها یا اسکنرهای بارکد انواع گوناگونی داشته و هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. برای انتخاب بارکد خوان مناسب باید نیازهای کسب و کار خود را مدنظر قرار دهید و به عواملی مثل سیستم بارکدینگ مورد استفاده، محیط و شرایط کاری، قدرت اسکن بارکد خوان، قیمت و موارد دیگر دقت کنید. بارکد خوانها را میتوان به چهار دسته اصلی تقسیم کرد: 1. بارکد خوان قلمی (Pen Reader) قلمخوانها یا بارکد خوان های قلمی به شکل خودکار یا ترکه چوب هستند و نوک آنها منبع تابش نور و حسگر یا دیود حساس به نور را در خود جای داده است. برای خواندن یک بارکد، کاربر نوک بارکد خوان قلمی را با یک حرکت یکنواخت روی میلههای بارکد چاپ شده میکشد. میلههای سیاه بارکد نور را جذب کرده و فاصلههای خالی یا سفید رنگ نور را بازتاب میدهند. حسگر بارکد خوان شدت نور را اندازه گیری کرده و یک ولتاژ موج مانند ایجاد میکند که دقیقا الگویی از نوارهای سیاه و سفید بارکد میباشد. بارکد خوان ولتاژ موج مانند را رمزگشایی کرده و به دادههای دیجیتالی تبدیل میکند. معمولا بارکد خوانهای قلمی قیمت پایینتری نسبت به سایر بارکد خوانها دارند و برای مدیریت موجودی انبار بسیار مناسب هستند. البته استفاده از آنها چندان مرسوم نیست زیرا از آنجایی که نوک این بارکد خوانها باید مستقیما توسط کاربر روی بارکد کشیده شود، احتمال بروز خطای انسانی وجود دارد. 2. بارکد خوان لیزری (Laser Scanner) بارکد خوان های لیزری از محبوبیت خاصی، به ویژه در فروشگاههای خرده فروشی و در نقطه فروش (جایی که هزینه اجناس خریداری شده توسط مشتری پرداخت و به او تحویل داده میشود) دارند. این نوع بارکد خوانها هم به صورت دستی و هم به صورت نصبی موجود هستند و استفاده از آنها بسیار ساده است. همچنین، بسته به نوع دستگاه، توانایی خواندن بارکد از فاصله 15 سانتی متری تا 80 سانتی متری را دارند. بارکد خوانهای لیزری از لیزر به عنوان منبع نور استفاده میکنند. یک آینه نوسانی یا پاندولی یا یک منشور دوار اشعه لیزر را که به صورت رفت و برگشت به بارکد تابیده میشود اسکن میکند. حسگر داخل اسکنر شدت نور منعکسشده از فضاهای سفید بارکد را اندازه گیری میکند و با ایجاد فرکانسی خاص، اطلاعات دریافتی را به دادههای دیجیتالی تبدیل میکند. 3. بارکد خوان CCD در بارکد خوان های CCD (مخفف Charge Coupled Device) صدها حسگر نوری در یک ردیف قرار گرفتهاند که با هم مثل یک حسگر حساس به نور واحد عمل کرده و شدت نور را که از الگوی بارکد بازتاب مییابد اندازه گیری میکنند. هر یک از این حسگرهای ریز یک الگوی ولتاژی ایجاد میکند و دستگاه بارکد خوان تک تک این الگوها را در قالب یک الگوی واحد که منطبق با بارکد در حال اسکن است جمع آوری میکند. بر خلاف بارکد خوانهای قلمی و لیزری، بارکد خوان های CCD متکی به منبع نور داخلی نیستند. این اسکنرها از دقت بسیار بالایی برخوردارند و در خرده فروشیها و فروشگاهها کاربرد زیادی دارند. اما یکی از معایب آنها این است که برای اسکن کردن بارکد باید به آن نزدیک شوند. ضمنا نمیتوانند بارکدهایی را که از ردیف حسگر آنها بزرگتر یا طولانیتر باشند اسکن کنند. 4. بارکد خوان مبتنی بر دوربین (Camera Based Reader) بارکد خوان های مبتنی بر دوربین از یک دوربین ویدئویی کوچک برای گرفتن تصویر بارکد استفاده میکنند. این دستگاهها از فناوری پیشرفته پردازش تصویر دیجیتالی برای رمزگشایی بارکدها کمک میگیرند. فناوری به کار رفته در این بارکد خوانها شبیه به بارکد خوان های CCD است، با این تفاوت که در اسکنرهای CCD حسگرها در یک خط چیده شدهاند ولی در بارکد خوان های دوربینی از چینش حسگرهای دو بعدی استفاده میشود. این موضوع به اسکنر این قابلیت را میدهد که از بارکد یک تصویر تولید کند. اسکنرهای مبتنی بر دوربین استقرار آسان و خوانش سریعتر بارکدهای یک بعدی و دو بعدی را ممکن میسازند. بارکد خوان های مبتنی بر دوربین همه جهته چنان قدرتمند هستند که میتوانند به آسانی هر بارکدی را، حتی اگر به درستی در مقابل بارکد خوان قرار نگرفته باشد، اسکن کنند. بر خلاف بارکد خوان های لیزری، این نوع بارکد خوانها هیچ قطعه متحرکی ندارند که به معنی دوام و ماندگاری بیشتر این نوع اسکنرها میباشد. همچنین قدرت خواندن حجم اطلاعات بیشتری را نسبت به سایر بارکد خوان ها دارند.
همان طور که گفتیم، استفاده از سیستم بارکد و بارکدخوان هر روز گستردهتر میشود. با این حال، میتوان مواردی را به عنوان مزایا و معایب این سیستم برشمرد. مهمترین مزایای سیستم بارکد عبارتند از: ثبت و ذخیره سریع و دقیق دادهها کاهش خطاهای انسانی خودکار سازی فرآیندها و کاهش هزینههای نیروی انسانی انتقال درجا و بی درنگ اطلاعات افزایش بهرهوری و ایجاد معیاری مناسب برای اندازه گیری میزان کارایی سهولت کاربری و کاهش زمان آموزش دادن نیروها بهبود فرآیندهای تصمیم گیری به واسطه ارائه اطلاعات دقیق و مناسب و… از معایب سیستم بارکد خوان نیز میتوان به این موارد اشاره کرد: بسیاری از عملیاتهای انبارداری بر اساس واحدهای فروش منحصر به فردی انجام میشوند که توسط تولیدکننده آن کالا بارکدگذاری شدهاند. اگر این بارکدگذاری توسط تولیدکننده انجام نشده باشد میتواند برای انبار بسیار وقت بر و هزینه ساز باشد. برای اینکه تولیدکننده و فروشنده ملزم به استفاده از بارکد شوند، باید نوعی فرایند سازش با فروشنده اجرا و پیادهسازی شود که این موضوع میتواند بسیار خطیر و سخت باشد. فرایند برچسب گذاری و چسباندن بارکدها وقت گیر و هزینه بر است. اگر کسب و کار شما کوچک است و اقلام زیادی برای فروش و ثبت سفارش ندارید، هزینهها و زحماتی که برای سیستم بارکد خوان صرف میکنید توجیهپذیر نخواهد بود. هزینه خریداری و پیاده سازی تجهیزات و ایجاد زیر ساختها میتواند زیاد باشد. باید تغییر و تحولاتی را که اجرای این سیستم ایجاد میکند، مثل تغییر فرهنگ سازمانی و آموزشهای موردنیاز، مدنظر قرار دهید. مشکلاتی که برای سیستم بارکد خوان پیش میآیند علاوه بر مزایا و معایبی که انواع سیستم بارکد خوان دارند، گاهی نیز ممکن است شما را با مشکلاتی مواجه کنند. مشکلاتی که در فرایند چاپ بارکد رخ میدهند و قابل پیشگیری هستند عبارتند از: پس دادن جوهر حاشیه نور ناکافی عدم وجود خط افقی کنتراست رنگ نامناسب بارکدهای چاپ شده بسیار کوچک یا بسیار بزرگ مشکلات مربوط به لبههای عمودی، گرد یا ناصاف برچسبهای بارکد چین خورده یا پوسته شده بارکدهای ناخوانا و یا رنگ و رو رفته و موارد دیگر. به یاد داشته باشید که اگر بارکد خوان نمیتواند بارکد را اسکن کند ممکن است ایراد از خود بارکد باشد. برچسبها، فناوریهای چاپ و پرینت، نرم افزارها و عوامل دیگری وجود دارند که میتوانند مشکلساز باشند. پس باید سیستم بارکد خوان را طوری طراحی و انتخاب کنید که تمام اجزای آن بتوانند به خوبی با هم کار کنند.برای راه اندازی سیستم بارکد چه کار باید کرد؟ عوامل گوناگونی مثل هزینه خرید، نگهداری و پشتیبانی تجهیزات، نوع و حجم دادههایی که نیاز به مدیریت دارند در انتخاب سیستم بارکدینگ و دستگاههای بارکد خوان دخیل هستند. با این حال، هزینه راه اندازی سیستم بارکد کمتر از چیزی است که تصور میکنید. در وهله نخست باید یک کد یا شناسه محصول ایجاد کنید. شما میتوانید یک کد جهانی محصول (UPC) یا واحد نگهداری موجودی (SKU) داشته باشید. کدهای UPC را می توان در اکثر محصولات یافت و برای مصارف تجاری استاندارد شدهاند. برای دریافت UPC، می توانید در سایت استاندارد جهانی 1 (GS1) ثبت نام کنید تا یک کد منحصر به فرد برای شرکت خود دریافت کنید. از این کد میتوانید برای شناسایی و ردیابی محصولات خود در سراسر جهان استفاده کنید. کدهای UPC مزایای زیادی دارند. از جمله اینکه از برند شما در برابر دزدی یا سوءاستفاده محافظت میکنند و شما میتوانید محصولات خود را از طریق پلتفرمهای مختلف مثل سایت آمازون به فروش برسانید. همچنین مشتریان شما میتوانند به اطلاعات مربوط به محصولات شما به صورت آنلاین دسترسی داشته باشند. همچنین می توانید از یک شماره SKU سفارشی برای محصولات خود استفاده کنید. کدهای SKU را میتوان به صورت دستی یا در یک نرم افزار مدیریت موجودی ایجاد کرد. کدهای SKU منحصر به یک شرکت هستند و برای عملیاتهای درون سازمانی مثل ردگیری کالاها و موجودی انبار استفاده میشوند. کد SKU معمولا 8 رقمی است. از اینجا به بعد باید برای هر کالا بارکد تولید کنید. برای این کار میتوانید از سایتهای اینترنتی رایگان یا نرم افزارهای تولید بارکد کمک بگیرید. سپس باید بارکدهای تولید شده را با استفاده از پرینترهای مخصوص چاپ کنید. انواع مختلف چاپگر مخصوص بارکد در بازار موجود هستند. چاپگرهای لیزری، اینک جت و حرارتی بهترین انواع این نوع چاپگرها محسوب میشوند. پرینترهای حرارتی هزینه کمتر و عمر طولانیتری دارند و سریع و بی صدا کار میکنند. بعد از تهیه و چاپ بارکد نیاز به تهیه بارکد خوان مناسب دارید. با توجه به نیازهای کسب و کار خود اقدام به تهیه دستگاههای مناسب کنید. و در نهایت باید یک نرم افزار بارکد خوب و دقیق تهیه کنید. نرم افزارهای بارکد زیادی در بازار وجود دارند. بهتر است با تحقیق و مقایسه این نرم افزارها بهترین گزینه ممکن را انتخاب و از آن استفاده کنید. سیستم بارکد خوان ؛ سیستمی کمک کننده برای هوشمندسازی در این مطلب با سیستم بارکد خوان، اهمیت و مزایا و معایب آن آشنا شدیم. قطعا استفاده از این فناوری میتواند به افزایش بهرهوری، سرعت و دقت و کاهش خطاهای انسانی کمک کند. به کار گیری سیستم بارکد در انبارها و فروشگاهها رویهای است که از مدتها قبل شروع شده و همچنان در حال توسعه و گسترش است و در درازمدت میتواند منافع زیادی برای هر کسب و کاری و همچنین مشتریان آنها به همراه داشته باشد. واحد نگهداری موجودی یا شناسه SKU یک کد الفبایی-عددی است که به موجودی یک انبار اختصاص داده میشود و به فروشگاهها و خرده فروشان اجازه میدهد تا موجودی خود را ردیابی کنند، فروش را بر اساس محصول و دسته بندی آن اندازه گیری کنند، نحوه چینش محصولات را در فروشگاه طراحی کنند و یک تجربه خوب از خرید برای مشتریان ایجاد کنند. شناسه اس کی یو بر اساس معیارهایی که برای هر شرکت، کسب و کار، فروشگاه یا مغازهای ممکن است اهمیت متفاوتی داشته باشند، طراحی و ایجاد میشوند. SKU ها علاوه بر شناسایی محصول کاربردهای زیادی دارند. این مهم است که بدانید کد SKU چیست و چگونه باید آن را ایجاد کرد. همچنین باید با کاربردهای مختلف SKU آشنایی داشته باشید تا بتوانید سیستم مدیریت موجودی خود را اداره و تجربیات مطلوبی برای مشتریان خود خلق کنید.